Türkiye’de vefatı gerçekleşen yabancı ülke vatandaşlarının ait oldukları ülkeye yapılacak yurt dışı cenaze nakli için belli işlemlerin yerine getirilmesi gerekmektedir. Türk resmi dairelerinden gerekli belgeler temin edilmeli ve bağlı bulundukları ülke konsolosluklarından cenaze onayı alınmalıdır. İlk olarak vefatı gerçekleşen yabancı ülke vatandaşı için ölüm belgesi düzenlemesi gereklidir. Ölüm belgesi tanzimi için belli hususlar bulunmaktadır. Vefatı gerçekleşen yabancı ülke vatandaşının nerede ve ne sebepten vefat ettiği ölüm belgesini düzenleyecek kurum ya da yetkili kişi açısından önemli bir ayrıntıdır. Yabancı ülke vatandaşının tabii nedenler ile hastanede vefat etmesi halinde ölüm belgesi hastanede bulunan yetkili doktor tarafından düzenlenerek ilgili kişiye teslim edilmektedir.
Vefatın tabii sebepler ile evde gerçekleşmesi halinde, bağlı bulunan belediyeye başvurularak doktor talebinde bulunulur. İlgili belediye tarafından görevlendirilen doktor ölüm gerçekleştiğini teyit ederek ölüm belgesi tanzim eder. Adli olaylar neticesinde ölümün meydana gelmesi halinde ise ilgili Cumhuriyet Savcılığı ölüm belgesi tanzim edebilir. Vefatı gerçekleşen yabancı ülke vatandaşı üzerinde otopsi gibi işlem uygulanacak ise ölüm belgesi Adli Tıp Kurumu tarafından tanzim edilmektedir. Ölüm belgesinin tanzimi yurt dışı cenaze nakli için gerekli birincil işlemdir.
Yurt dışına cenaze gönderme işlemi için tanzim edilen ölüm belgesi Toplum Sağlığı Merkezi tarafından nüfus müdürlüğüne gönderilmektedir. Vefatın gerçekleştiği tarihten itibaren azami on (10) gün içerisinde ölümün bildirilmesi gerekmektedir. Yabancı ülke vatandaşının vefatı nüfus müdürlüğüne bildirilirken vefat eden kişinin kimlik kartı/nüfus cüzdanı/pasaport aslı da nüfus müdürlüğüne gönderilmektedir. Vefat eden yabancı ülke vatandaşının pasaportunun bulunamaması durumunda vefat eden kişinin yakınlarından vefat eden kişi bilgileri yazılı beyan ile istenmektedir. Vefatı gerçekleşen kişinin yakınlarından ölen kişinin pasaport bilgilerinin yazılı olarak verilen beyanı dışında nüfus kayıt örneği ya da pasaporta ilişkin başkaca bir belge istenmemektedir.
Toplum Sağlığı Merkezi tarafından nüfus müdürlüğüne yapılan ölüm bildiriminin ardından nüfus müdürlüğünce düzenlenecek olan MERNİS ölüm belgesi ve çok dilli ölüm belgesinin alınması (Formül C) gereklidir. Ülkeden ülkeye farklılık bulunmakla beraber, alınan çok dilli ölüm belgesinde (Formül C) apostil onayının bulunması gereklidir. Yurt dışı cenaze nakil işlemleri kapsamında vefatı gerçekleşen kişinin bedeni kimyasal işlemlerden geçirilerek bozulmasını engellemek için tahnit işlemleri yapılmalıdır. Yapılan işlem tutanak altına alınarak rapor düzenlenmelidir. Türkiye’de vefatı gerçekleşen yabancının nakil işlemini yürütebilmek için vefatın gerçekleştiği yere bağlı belediyeden yol izin belgesi alınması zorunludur. Türkiye’de vefat eden yabancının yurt dışına cenaze gönderme işlemleri için genel olarak hava yolu tercih edilmektedir. Eğer deniz yolu ile gönderim yapılacak ise gemi idaresine teslim edilecek evrakların cenaze tesliminden önce Hudut ve Sahiller Sağlık Müdürlüğü’ne ibraz edilmesi gereklidir. Kara yolu ile yapılacak nakil işleminde ise vefatın gerçekleştiği yer belediyesinden yol izin belgesi alınması zorunluluğu bulunmaktadır.
Yurt dışı cenaze nakli için en fazla kullanılan gönderi tercihi hava yoludur. Yurt dışına cenaze gönderme işlemlerinde hava yolunun tercih edilmesinin nedeni diğer seçeneklere nazaran daha hızlı olması ve cenazenin bir an önce defninin halledilebilmesi içindir. Yurt dışı cenaze işlemi gerçekleşecek yabancı ülke vatandaşının cenazesi için hava yolu şirketine gerekli evrakları sunarak uçuş rezervasyonu yaptırmak gereklidir.
Hava yolu ile gönderim yapılacak cenazenin tesliminden önce yapılması gereken önemli işlemler bulunmaktadır. Yurt dışı cenaze nakli gerçekleştirilecek yabancı ülke vatandaşına ait cenazenin, sızıntı ve kötü koku yapmayacak bir şekilde paketlenmesi gereklidir. Hasar görmemesi için metal çinko, ahşap ya da kurşundan üretilmiş sağlam bir tabut içerisine konulmalı ve içerisi gözükmeyecek bir şekilde çuval ya da kanvas ile örtülmelidir. Yurt dışı cenaze işlemi için kül olarak bulunan cenazeler; tahta kutu, sandık içerisinde ve darbe emici paketleme yapılmış bir şekilde bulunmalıdır. Kırılmaya karşı etkili, korunaklı ve özel kapaklı bir kap içerisinde bulunmalıdır.
Yurt dışına hava yolu ile cenaze gönderimi için sunulacak gerekli belgeler aşağıda yer almaktadır.
Yurt dışı cenaze nakli kapsamında uçuşta refakatçi yer almayacak ise cenazeyi teslim alacak kişiye ait bilgilerin hava yolu şirketine önceden bildirilmesi gereklidir. Yurt dışına cenaze gönderimi için naklin gerçekleşeceği havalimanı gümrük müdürlüğüne evrakların teslim edilmesi gerekmektedir. Cenazene naklinin gerçekleşeceği havalimanı gümrük müdürlüğüne sözlü beyan verilerek cenazeye ait gümrük işlemleri yerine getirilir.
Havalimanında bulunan gümrük müdürlüğüne teslim edilecek belgeler aşağıda yer almaktadır.
Yurt dışı cenaze nakli için yürütülen faaliyetler ile Türkiye’de icra edilecek cenaze işlemleri birkaç hususta birbirinden ayrılmaktadır. Vefatı gerçekleşen kişinin defin işlemleri, kişinin nerede ve sebeple öldüğüne göre değişiklik arz etmektedir. Vefat eden kişi tabii nedenler ile evde gerçekleşti ise vefat eden kişiye ait nüfus cüzdanı aslı ya da nüfus kayıt örneği ile vefatın gerçekleştiği yer belediyesi tabipliğine başvurularak “Ölüm Belgesi” ve “Gömme İzin Belgesi” temin edilir. Gerçekleşen vefat ölüm belgesi alınmasına müteakip Toplum Sağlığı Merkezi tarafından azami 10 gün içerisinde Nüfus müdürlüğüne bildirilmektedir. Gömme izin belgesi ile beraber ilgili belediye cenaze müdürlüğünün en yakın cenaze işleri şefliğine müracaat edilir. Bahse konu cenaze şefliği tarafından müsait olan mezarlık alanından mezar tahsisi yapılır.
Boş bulunan yerlerden seçim yapılmak isteniyorsa ilgili belediye mezarlık müdürlüğüne müracaat edilerek “Cenazeli mezar yeri bedeli” ödendikten sonra mezar yeri alabilirsiniz. Daha öncesinden almış olduğunuz bir boş mezar yeri bulunuyor ise “Mezar Yeri Kullanma Belgesi” asıl nüshasını defin esnasında Cenaze İşleri Şefliğine sunarak almış olduğunuz boş mezarı yerini de kullanabilirsiniz. Mezar yeri tahsisi işlemlerinin yapılmasının ardından cenaze morgdan alınarak gasilhaneye götürülür. Gasilhanede vefat eden yabancı kişinin yıkanma, temizlenme ve kefenlenme işlemleri yapılır. Defne hazır hale getirilir. Vefat eden yabancı ülke vatandaşının tabi olduğu dine ait tören ile defin işlemi yapılır. Yurt dışına gönderilecek cenazeler için de dini tören gerçekleştirilme imkanı bulunmaktadır.
Gerçekleşen defin tarihinden itibaren 3 ay sonra mezar yeri yaptırmak için ilgili Mezarlık Bölge Müdürlüğü’ne müracaat edilerek “Mezar Yeri Yaptırma Ruhsatı” alınır. Mezar yeri yaptırma ruhsatı alındıktan sonra mezar yeri kullanma belgesi Mezarlık Bölge Müdürlüğü tarafından kişiye geri verilmek üzere muhafaza altına alınır. Mezar yeri yaptırma ruhsatı bir ay süre için verilmektedir. Belirtilen süre içerisinde mezar yeri inşaasının tamamlanması zorunludur. Mezar yeri inşaasının ardından mezarlık defterine kaydedilir.
Mezarlık Bölge Müdürlüğü tarafından bahse konu işlem mezar yeri kullanma belgesine mezar yeri inşaası işlenerek geri verilir. Ölüm tabii nedenlerle hastanede gerçekleşti ise ilgili il/ilçe belediye hekiminden değil hastanede yetkilisi tarafından düzenlenen ölüm belgesi ve gömme belgesi alınır. Adli olay sonucu ölen kişiye ait ölüm belgesi Cumhuriyet Savcılığının ön incelemesine müteakip alınır. Cenaze Adli Tıp Kurumunda yer alıyorsa “Defin Ruhsatı” ilgili kurumca tanzim edilmektedir. Tabii nedenlerle evde ya da hastanede veya adli olay sonucu vefatı gerçekleşen kişinin ölüm belgesi düzenleyen kurumlar hariç olmak üzere diğer tüm cenaze defin işlemleri aynıdır. Şehirlerarası cenaze nakli yapılacak ise bağlı bulunan belediyeden “Yol İzin Belgesi” almak gereklidir.
Türkiye’de vefatı gerçekleşen yabancı ülke vatandaşlarının cenaze işlemleri hakkında düzenlemeler, muhtelif kanun, yönetmelik, yönerge ya da tebliğlerde bulunmaktadır. Bu kapsamda ölüm ile ilgili işlemler sırası ile vefat olayının bildirilmesine müteakip cenaze işlemlerine ait düzenlemelere yer verilecektir. Türkiye’de ikamet eden yabancıların vefatı halinde Türk resmi makamları tarafından vefatın gerçekleştiği görev alanı içerisinde bulunan konsolosluğa bildirilmesi gereklidir. Vefat olayının bildirilmesinde uluslararası sözleşmelerde herhangi bir süre tanzim edilmemiş olup bahse konu ölüm bildiriminin derhal yapılması zorunludur. Türkiye’de vefat eden yabancı ülke vatandaşının on (10) gün içerisinde Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’ne ya da il/ilçe nüfus müdürlüğüne bildirilmesi gerekmektedir. Nüfus müdürlüğüne yapılacak bildirim yurt dışı cenaze nakli kapsamında önemli bir husustur. Yabancının vefat bildiriminde bulunacak resmi makamlar ise; şehir ve kasabalarda defin ruhsatı verecekler (Toplum Sağlığı Merkezi), köylerde varsa resmi tabip ya da sağlık kuruluşu görevlileridir.
Bulunmuyorsa köy muhtarları, bakım evi veya hastane gibi sağlık kurumlarında amirlikler, tabii olaylarda mülki amirler tarafından yetkilendirilecek memurlardır. Adli olaylarda ve kazalarda bağlı bulunan ilgili Cumhuriyet Savcılıklarıdır. Nüfus Hizmetleri Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik kapsamında Türkiye’de vefat eden yabancının vefatı üç nüsha ölüm tutanağı ile beraber ilgili nüfus müdürlüğüne bildirilmektedir. Bu bildirim yurt dışı cenaze nakli için de geçerlidir. Bu tutanak nüshalarından bir tanesi ilgili kişiye verilmektedir. Diğeri, yabancılar vefat dosyasına konulmakta bir diğeri de varsa ikamet izni ile birlikte il emniyet müdürlüğüne gönderilmektedir. Mezarlık Yerlerinin İnşası İle Cenaze Nakil ve Defin İşlemleri Hakkında Yönetmelik’te ise vefat olayının meydana geldiği tarihten itibaren on gün içerisinde bildirilmesi gerektiği belirtilmektedir.
Vefat eden yabancı ülke vatandaşının ölüm bilgisi nüfus müdürlüğüne bildirilirken ölüm belgesi ile birlikte pasaport/kimlik kartı aslı ya da örneği de nüfus müdürlüğüne gönderilmektedir. Pasaport/kimlik kartı bulunmaması hâlinde vefat eden kişinin yakınlarından ölümü gerçekleşen kişinin ad soyad ve kimlik/pasaport numarası bilgisini yazılı olarak beyan etmeleri istenmektedir. Bu husus yurt dışı cenaze nakli işlemlerini yürütecek kişiler için elzemdir. İlgili maddede vefat eden kişinin birinci derece yakınlarından yazılı beyanlarının dışında başkaca bir belgenin talep edilmeyeceği ifade edilmiştir. Mezarlık Yerlerinin İnşası İle Cenaze Nakil ve Defin İşlemleri Hakkında Yönetmelik’te yer alan ölüm belgesi, yabancıların vefatında da düzenlenmektedir. Bu kapsamda vefat resmi sağlık kurumlarında gerçekleşmiş ya da yabancı ülke vatandaşına ait cenaze sağlık kurumuna getirilmiş ise ölüm belgesi, sağlık kurumu tarafından tanzim edilmektedir. Ayrıca ilgili kurumun yetkili amirince onaylanmaktadır. Vefat, özel sağlık kuruluşlarında vuku buldu ise ölüme sebep olan hastalığın tedavisinde yer alan doktorun verdiği ölüm belgesi ancak onaylandığı takdirde geçerli olmaktadır.
Ölüm belgesi yurt dışı cenaze nakli işlemleri kapsamında istenen birincil belgedir. Vefatın sağlık kurumları dışında meydana gelmesi durumunda ölüm belgesi cenazenin bulunduğu yerdeki ilgili belediye tabibi tarafınca tanzim edilir. Belediye hekimi olmayan yerlerde toplum sağlığı merkezi, yoksa aile hekimince, bunların bulunmaması halinde ölüm belgesi tanzim etme yetkilisi tarafından verilir. Türkiye’de vefat eden yabancı cenaze işlemleri, Türk vatandaşlarının cenaze işlemlerine göre birkaç farklılık arz etmekte olup Türkiye’ye defnedilebilmekte ya da vatandaşı olduğu ülkeye yurt dışı cenaze nakli işlemleri neticesinde gönderilebilmektedir.
Türkiye’ye gömülmek istenen yabancı ülke vatandaşının cenaze işlemleri için belli kaideler bulunmaktadır. İcra edilmesi gereken ilk olarak yurt dışı cenaze nakli kapsamında alınan ölüm belgesinin yine Türkiye’ye defin işlemi içinde almaktır. Ölüm belgesi, vefat eden yabancının ölüm nedeni ve yerine göre farklı makamlar tarafından düzenlenmektedir. Yabancı ülke vatandaşı kişinin ölümü tabii nedenler ile evde gerçekleşmiş ise bağlı bulunan belediyeye başvurularak hekim talep edilir. Ölüm belgesi belediye tarafından görevlendirilen hekim tarafından düzenlenir. Yabancı ülke Savcılığı ya da otopsi için Adli Tıp Kurumuna kaldırılmış ise bahse konu kurum tarafından vatandaşı doğal sebepler ile hastanede vefat etmiş ise hastanede yetkili doktor tarafından ölüm belgesi tanzim edilmektedir. Adli olaylar sonucu vefat gerçekleşti ise ölüm yeri Cumhuriyet ölüm belgesi düzenlenmektedir. Tanzim edilen ölüm belgesi vefat eden yabancı ülke vatandaşının yakını tarafından ilgili kurumdan teslim alınır. Teslim alınan ölüm belgesi ile nüfus müdürlüğüne müracaat edilerek çok dilli ölüm belgesinin (Formül C) alınması gerekmektedir.
Formül C yurt dışı cenaze nakli içinde gereken belgeler arasında yer bulunmaktadır. Gerekli belgeler alındıktan sonra defin işleminin gerçekleşeceği İl Valiliği’ne belgeleri sunarak defin onayı almanız gereklidir. Yabancı ülke vatandaşının vefat bildirimi için vefat eden kişinin yakınları tarafından konsolosluk ya da büyükelçiliklere bildirim yapılması istenmektedir. Konsolosluk ya da büyükelçiliklere yapılacak vefat bildirimlerinde vefat eden yabancı ülke vatandaşına ait ölüm belgesi ve varsa pasaport ya da kimlik kartı ibraz etmek gerekmektedir. Yapılan işlemlerden sonra defin işlemi hangi mezarlığı yapılacak ise o mezarlık müdürlüğüne ilgili evraklar ile müracaat edilerek vefat eden yabancı ülke vatandaşının defnini yapabilirsiniz.
Yurt dışı cenaze nakli gibi yurt dışından getirilen cenaze işlemleri de belirli prosedürler ve bunlara ait belgeler ile icra edilmektedir. Yurt dışından ülkemize getirilen cenazeler, “Cenazelerin Nakli Antlaşması” ve ulusal mevzuat hükümleri uyarınca işlem yapılmaktadır. Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü tarafından Dışişleri Bakanlığı’nın görüşleri de alınarak toplum sağlığı açısından risksiz olduğu kanaatine varılan ülkeler belirlenmektedir. Uluslararası giriş alanlarındaki mülki amirliklere “Cenaze Girişinde Risksiz Ülkeler Listesi” verilerek gerekli işlemlerin bu kapsamda yürütülmesi istenmektedir. Diğer ülkelerden nakli gerçekleşen cenazeler ise toplum sağlığı riski açısından değerlendirme işlemine alınır. Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü tarafından toplum sağlığı bakımından risksiz olarak değerlendirilen ülkelerden getirilen uluslararası cenaze nakil şartlarına uyumlu cenazelere, Türkiye’ye giriş alanlarında sağlık bakımından herhangi bir işlem uygulanmaz. Bu cenazeler kargo olarak değerlendirilmektedir. Yetkili gümrük müdürlüğünce Türkiye’ye giriş işlemleri yürütülmektedir.
Risksiz olarak belirlenen ülkelerden getirilen ve bulaşıcı hastalık nedeniyle ölen kişilere ait cenazelerin defin işlemleri, vefat eden kişinin defnedileceği yerin yetkili sağlık birimleri tarafından değerlendirmeye alınmaktadır. Bu durumdaki cenazelerin tabutları yetkili sağlık birimlerince defin onayı verilene kadar kesinlikle açılamaz. Halk sağlığı bakımından riskli olarak kabul edilen ülkelerden gelen vefat eden kişilere ait cenazelerin Türkiye’ye giriş işlemleri, Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü havalimanı, liman ve belirlenen kara hudut kapılarında da yer alan sağlık denetim merkezlerince yürütülmektedir. Merkez bulunmayan Türkiye giriş alanlarında yurt dışından getirilen cenaze faaliyetleri, Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğünce görevlendirilen sağlık görevlilerince icra edilmektedir. Uluslararası nakil şartlarına uygun olan cenazelerin, Türkiye giriş alanlarından yurtdışına çıkışlarında herhangi bir sağlık işlemi yapılmamaktadır.
Riskli ülkelerden gelen uluslararası nakil şartlarına uygun cenazelerin Türkiye’ye girişlerinde Cenaze Nakil Belgesi var ise görevli sağlık personeli tarafından “Cenazeler İçin Düzenlenen Yurda Giriş İzin Belgesi” tanzim edilmektedir. Yurt dışından getirilen cenaze bulaşıcı hastalık nedeniyle vefat etmiş ya da başka bir sebepten ölmesine rağmen bulaşıcı hastalık olduğu belirtilmişse cenaze için “Cenazeler İçin Düzenlenen Yurda Giriş İzin Belgesi” tanzim edilmektedir. Bahse konu belgede cenazeyle direkt temas kurulmaması gerektiği ve cenazenin defin işlemlerinin, ilgili mevzuatın bulaşıcı hastalıktan ölüm hakkında yer alan hükümler çerçevesinde gerçekleşmesi gerektiği bildirilmektedir. Riskli olan ülkelerden getirilerek Türkiye’ye giriş işlemi yapılan cenazeler, yetkili sağlık birimi tarafından Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Bilgi Sistemi’ne kaydedilmektedir. Riskli ülkelerden gelen cenazelerin Türkiye’ye giriş belgeleri görevli memur personel tarafından arşiv altında tutulur.
Riskli ülkelerden gelen uluslararası nakil şartlarına uygun cenazelerin Türkiye’ye giriş işlemleri için “ Cenazeler İçin Geçiş İzin Belgesi” (Cenaze Nakil Belgesi) ibrazı yapılması gereklidir. Cenazeler İçin Geçiş İzin Belgesi olmaması durumunda cenaze sahipleri ve bağlı bulundukları konsoloslukla irtibat kurularak belgenin en seri şekilde temin edilmesi sağlanmalıdır. Bahse konu belgenin temin edilememesi durumunda, cenazeye ait bilgiler Hudut ve Sahiller Sağlık Bilgi Sistemine kaydedilir. Fakat “Cenazeler İçin Düzenlenen Yurda Giriş İzin Belgesi” tanzim edilmez. Cenazenin Türkiye’ye girişinin değerlendirilmesi amacıyla durum hakkında gerekli emniyet birimlerine resmi belge ile bildirim yapılır. Cenaze Nakil Belgesinin olması fakat, otopsi yapılıp yapılmadığı, vefat nedenine dair bilgilerin evrakta eksik olması durumunda;
Vefat şekilleri evde tabii nedenlerle, hastanede tabii nedenlerle ya da adli olaylar neticesinde ölüm olarak gruplara ayrılmıştır. Yurt dışından gelen cenazeler adli olay içerisinde yer alıyorsa yapılacak işlemler şu şekildedir: Risksiz Ülkelerden gelen cenazelerin otopsi raporu var ise cenazeye ait giriş işlemleri gümrük müdürlüğü tarafından icra edilir. Otopsi raporu yok ise ilgili gümrük müdürlüğü tarafından emniyet birimlerine bildirimde bulunulur. Riskli ülkelerden ülkeye gelen cenazeler ilgili gümrük müdürlüğü tarafından görevli sağlık personeline bildirilir. Sağlık görevlisi tarafından otopsi raporu olan cenaze değerlendirilir ve uygun olanlara “Cenazeler İçin Düzenlenen Yurda Giriş İzin Belgesi” tertip eder. Otopsi raporu olmayan ve toplum sağlığı bakımından risksiz olarak değerlendirilen cenazelere yetkili sağlık personeli tarafından “Cenazeler İçin Düzenlenen Yurda Giriş İzin Belgesi” tanzim edilir ve durum hakkında emniyet birimlerine bildirimde bulunulur.
Avrupa Konseyine Üye Ülkeler
| Arnavutluk | Estonya | Ermenistan | Avusturya | Azerbaycan | Belçika |
| Bosna Hersek | Yunanistan | Hırvatistan | Güney Kıbrıs Rum Cumhuriyeti | Monako | |
| Danimarka | Andorra | Finlandiya | Fransa | Gürcistan | Almanya |
| Bulgaristan | Macaristan | İzlanda | Lihtenştayn | İtalya | Letonya |
| İrlanda | Litvanya | Lüksemburg | Malta | Moldova | Çek Cumhuriyeti |
| Karadağ | San Marino | Norveç | Polonya | Portekiz | Romanya |
| Rusya | Hollanda | Sırbistan | Slovakya | Slovenya | İspanya |
| İsveç | İsviçre | Makedonya | Ukrayna | İngiltere | |
Gözlemci Ülkeler
| Kanada | Japonya | İsrail | Vatikan | Meksika | A.B.D. |
Yurt dışı cenaze nakli ve yurt dışından getirilen cenaze işlemleri hakkında daha detaylı bilgi almak için +90 212 706 84 17 ve +90 212 970 02 88 numaralı hatlardan bizlere ulaşabilirsiniz.
