İkamet izni geçiş başvurusu, Türkiye’de 90 günü aşan amaçlarla kalan yabancıların, kalış amaçları değişmesi halinde yaptığı bir başvurudur. İkamet çeşitleri Türkiye’de altı temel kategoriye ayrılmaktadır. Buna göre
Yabancının Türkiye’de kalış amacı değiştiğinde ikamet geçiş başvurusu yapması gerekir. Başvuru sırasında sunulacak belgeler kişinin hangi ikamet türünden hangisine geçmek istediğine göre değişmektedir. Örneğin kişi, Türkiye’de öğrenci ikamet izni ile kalıyorsa ve mezun olmuşsa 6 aylık turistik ikamet iznine başvuru yapabilir. Yine öğrenci mezuniyet sonrası Türkiye’de çalışmaya başlamışsa çalışma belgeleri ile birlikte kısa dönem ikamet izni başvurusunda bulunabilir. Bir başka örnekte ise Türkiye’de aile ikamet izni ile kalan yabancı, evlilik birliğinin sona ermesi halinde kısa dönem ikamet izni başvurusu yapabilmektedir. Elbette ikamet türü değiştirme başvurularında belirli şartlar yerine getirilmelidir. Bu şartlar Türkiye Cumhuriyeti resmi makamları tarafından belirlenmektedir. Başvurular sistem üzerinden yapılmaktadır ve resmi makamların gerekli görmesi halinde şahsen başvuru merkezinde hazır olunmalıdır. İkamet izni geçiş başvurusu yapılırken sunulması gereken evraklar her kategoriye göre ayrı ayrı belirlenmektedir.
Kısa dönem ikamet değiştirme başvurusu yapacak kişilerin yeni ikamet için destekleyici belge sunması gerekir. Bu belgeler kalış amacına göre aşağıdakilere göre belirlenmektedir.
Daha önce en az 3 yıl boyunca Türkiye’de ailevi nedenlerden ötürü yaşayan ve artık evlilik birliğinin bozulması nedeniyle ikamet iznini değiştirmek isteyen kişiler aşağıdaki şartları sağlamalıdır. Aşağıdaki şartları sağlayan kişiler gerekli evraklarla birlikte resmi ikamet geçiş başvurusu yapabilmektedir.
Konaklama belgeleri kişinin kaldığı yere göre değişiklik göstereceğinden kanıt belgeleri de duruma göre sunulmalıdır. Kişi kiralık evde kalıyorsa noter onaylı kira sözleşmesini, otel vb. toplu konaklama yerlerinde kalıyorsa bu belgeleri sunmalıdır. Üçüncü kişilerin yanında kalacak kişiler ise ev sahiplerinden noter onaylı taahhütname sunmalıdır.
Türkiye’de herhangi bir amaçla yasal olarak ikamet eden ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı veya oturum sahibi biriyle evlenen kişiler aile ikamet iznine başvuru yapabilirler. Türkiye Cumhuriyeti resmi makamlarının bu başvurularda değerlendirdiği en önemli husus ise evliliğin gerçekliğidir. Kağıt üzerinde anlaşmalı olarak ve sırf oturum izni almak üzere yapılan evliliklerde yabancının ikamet türü değiştirme başvurusu reddedilir. Bu durumda yabancının mevcut ikamet izninin iptali ve gerekli görülürse sınır dışı kararı da uygulanabilir. Geçiş başvurusu için gerekli belgeler ise
Konaklama belgeleri ise kişinin kiralık ev, sahip olunan mülk, otel vb. toplu konaklama veya üçüncü kişilerin yanında kalmak gibi durumlara göre ispat gerektirir. Kişi başvuru esnasında konaklamasını ispat eden belgeleri sunmalıdır.
Geçiş başvurusu yapılabilen ikamet izni çeşitleri kısa dönem, uzun dönem, aile ikamet izni ve öğrenci ikamet izinleri ile sınırlıdır. İnsani ikamet izni ve insan ticareti mağduru ikamet izinleri geçiş başvurusu için uygun kategoriler değildir.
Geçiş başvurularında da tıpkı ilk başvurularda olduğu gibi kişinin talep ettiği ikamet süresini kapsayan bir geçerli sağlık sigortası sunması istenir. Aile ikamet izni başvurusunda destekleyicinin tüm aileyi kapsayan bir sağlık sigortası olması beklenir. Bunun dışındaki ikamet izni çeşitleri için sağlık sigortası başvuran tarafından sunulmalıdır. Öğrenciler ise talep etmeleri halinde kayıt tarihinden itibaren üç ay içinde genel sağlık sigortasından faydalanabilmektedir. Ancak öğrenciler, 3 ay içinde genel sağlık sigortası yaptırdıktan sonra idari birimlere durumu bildirmelidir. Aşağıdaki sigortalar geçerli sağlık sigortası olarak kabul edilmektedir;
İkamet türü değiştirme başvurusunda özel sağlık sigortası sunulacak ise poliçenin imzalı/kaşeli fotokopisi sunulabilir.
Türkiye’de bulunan yabancılar adres değişikliklerini de resmi makamlara bildirmek zorundadır. Bu adresler bir ev veya otel gibi konaklama mekanları olabilir. Ancak her durumda sabit bir adres bildirme zorunluluğu bulunur. Ayrıca ikamet geçiş başvurusu yapmış kişilerin adresleriyle birlikte telefon, e-posta bilgilerini de güncel ve doğru olarak bildirmeleri, yetkili makamların yabancıya ulaşabilmesi ve ikamet tezkeresinin teslim edilmesi için önemlidir.
Türkiye’de yaşayan ve adres değişikliği yapan yabancının 20 iş günü içinde il göç idaresi müdürlükleri veya il nüfus vatandaşlık dairelerine başvuru yaparak gerekli belgeleri ibraz etmesi gerekir. Adres değişikliğinin beyan edilmemesi idari para cezası ile sonuçlanabilmektedir.
Hangi tür ikamet iznine geçiş için başvuru yapılırsa yapılsın ilk değerlendirme kriteri kişinin talep ettiği ikamet için gereklilikleri yerine getirip getirmediğidir. Kişi başvurusu sırasında önceki ikamet izinlerini amacı dışında kullanmış olmamalıdır. Örneğin çalışma izni olmadan yalnız ikamet izni çeşitleri içinden herhangi biri ile Türkiye’de kalırken yasa dışı olarak çalışmışsa idari yaptırım uygulanır.
Çalışma izni olmadan yasa dışı olarak çalışan kişilerin mevcut ikamet izinleri iptal edilir. İş verene idari para cezası uygulanır. Ayrıca tüm masraflar iş verene ait olmak üzere yabancının sınır dışı işlemleri başlatılabilir. Bu nedenle mevcut ikamet izninin amacı dışında kullanılması, sonraki başvurularda başvuran için dezavantaj oluşturur.
Geçiş yapılan ikamet izni türündeki tüm belgeler tamamlandıktan sonra Türkiye Cumhuriyeti resmi makamlarına başvuru aşamasına geçilebilir. Başvurular göç idaresi tarafından yönlendirilen resmi kayıt platformu üzerinden yapılmalıdır. Doğru platform üzerinden yapılmamış başvurular kabul edilmemektedir. Başvuru aşamasında gerekli harçlar da ödenmektedir. E ikamet geçiş başvurusu yapıldıktan sonra ödeme dekontu da mevcut belgelere eklenerek göç idaresine gönderilmelidir. Bu aşamada vekaletle yetkilendirilen üçüncü taraflar da dosya başvurusu yapabilirler. Ancak resmi makamların gerekli görmesi halinde kişi şahsen başvuru merkezine çağırılabilir.
İkamet izni geçiş başvurusu mevcut ikametin bitmesine 60 gün kala ve her durumda önceki ikamet süresi bitmeden yapılmalıdır. Tüm ikamet izin başvuruları en geç 90 gün içinde Türkiye Cumhuriyeti resmi makamları tarafından sonuçlandırılır. Ancak eksik belge ile ikamet geçiş başvurusu yapmış olan kişilere evraklarını tamamlaması için süre verilmektedir. Dolayısı ile eksik evraklı başvurularda sonuçlanma süreleri uzamaktadır. Sonuçlanma süresi olan 90 günlük süre tüm evrakların tamamlanmasının ardından başlamaktadır. Eksik belgelerin tamamlanması için verilen süre ise 30 gündür. 30 gün içinde eksik evraklarını temin etmeyen kişilerin başvuruları işlemden kaldırılır. Sonuçlanma süreleri Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun yönetmeliğine göre belirlenmektedir.
İkamet izin türünü değiştirme işlemlerinde ödenecek harçlar kişinin uyruğuna bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Başvuru esnasında ödenen harçlar ABD doları olarak ödenmektedir. Harçların Türk Lirası değeri başvuru günündeki döviz kuruna göre değişiklik göstermektedir.
İkamet tezkeresi harçları online olarak internet vergi dairesinden ödenmektedir. Ödeme yapabilmek için e ikamet geçiş başvurusu sırasında oluşturulmuş başvuru numarasının vergi dairesi ekranına girilmesi gerekir. Ardından göç idaresi ikamet tezkeresi harç ödeme ekranına geçilmesi gerekir. Ekranda çıkan bölüme kişi başvuru numarasını girerek belirtilen ücret ödemesini kredi kartı veya banka kartıyla ödeme yapabilmektedir. İkamet değiştirme işlemlerinde harç ödemeleri kişiye verilen randevu tarihinden önce ödenmelidir.
İkamet izni geçiş başvurusu işlemleri tüm aşamaları ile titizlikle yürütülmesi gereken bir süreçtir. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda belirtilen şartlar yerine getirilmediği sürece hiçbir şartta ikamet izni verilmemektedir.
