AB vatandaşlığı, 7 Şubat 1992 tarihinde imzalanan Maastricht Antlaşması'na dayanmaktadır. AB üye ülkelerinin vatandaşlarının ulusal kimliklerine ek olarak verilmekte ve AB vatandaşlığı sahiplerine bazı özel haklar tanımaktadır. Maastricht Anlaşması ile birlikte, Avrupa ülkelerinin bütünleşme süreci başlamış oldu. Bu bütünleşmenin en önemli ayağını AB Vatandaşlığı oluşturmaktadır. Maastricht Anlaşması ile şekil bulmuş, sonraki yıllarda imzalanan Amsterdam Anlaşması (1997) ve Lizbon Anlaşması (2007) ile Maastricht Anlaşması kapsamı genişletilmiştir. Amsterdam Antlaşması kapsamında tanınan haklardan en önemlisi, AB devlet herhangi bir resmi Avrupa dili ile yapılan başvuruda aynı dilde cevap alabilmektir. Bunun dışında Avrupa vatandaşları arasında hiçbir ırk gözetilmeksizin, eşitlik olduğu ilkesi Amsterdam Anlaşması ile netleşmiştir. Maastricht Antlaşması ile birlikte birlik vatandaşlığı kapsamında getirilen serbest dolaşım hakkı bütün AB bölgesi üye ülkelerin vatandaşlarına tanına bir haktır. Bu bağlamda AB vatandaşlığı 500 milyondan fazla kişiyi kapsamaktadır.
Avrupa Birliği vatandaşlığı, uluslararası; ulus devlet vatandaşlığına ek, üye devlet vatandaşlığına bağlı bir vatandaşlık şeklidir. AB vatandaşlığı kendi başına ulusal vatandaşlıktan bağımsız olarak kazanılamaz. Üye devletler, kimlerin vatandaşlık hakkına sahip olacağına ulusal devletler nezdinde karar verirler. Üye devlet vatandaşlık haklarının edinilmesi ve düzenlenmesinde AB kurumlarının müdahale hakkı bulunmamaktadır. AB vatandaşlığı, AB’nin siyasi bütünleşmenin hızlanması yolunda önemli bir adım olarak görülmektedir. AB vatandaşlığı ve AB pasaportuna sahip olmak AB üyesi ülkelerin vatandaşlarının temel statüsüdür. 28 üye devletin tüm yurttaşları, Avrupa Birliği vatandaşıdır.
AB Vatandaşlığı, AB üyesi ülke vatandaşlarına diplomatik, ekonomik, kültürel, siyasi ve ticari alanlarda geniş ve önemli haklar sağlamaktadır. 7 Aralık 2000 yılında kabul edilen AB Temel Haklar Şartı’nda AB üyesi ülkelerin vatandaşlarının temel hakları deklare edilmiştir. AB Temel Hakları, en kısa şekliyle, Avrupa Birliği vatandaşlarının temel haklarını ve güvenliklerini gözetir.
AB vatandaşlığına sahip bir kişi, AB Pasaportu çıkartma hakkı elde eder. Pasaportta vatandaşı olunan ülkenin amblemi bulunur, yani her AB üyesi ülkenin kendi ulusal pasaportu bulunmaktadır. Buna ek olarak bu ulusal pasaportlar diğer AB ülkelerine giriş çıkışlarında serbest dolaşım hakkı tanımaktadır. Maastricht Antlaşması’nda Madde 8A’da düzenlenen Avrupa Birliğinde Serbest Dolaşım ve İkamet hakkı, birliğin her vatandaşının belirlenen kurallar dâhilinde diğer AB üyesi devletlerin topraklarında serbestçe dolaşma ve ikamet etme hakkına sahip olacaktır şekliyle düzenlenmiştir. Bununla birlikte 1989 yılında komisyon tarafından hazırlanan ve 1990 yılında da konsey tarafından kabul edilerek işçilerden ayrı olarak farklı kişi gruplarına da serbest dolaşım ve ikamet hakkını öngören 3 direktif komisyondan geçmiştir.
– Öğrencileri kapsayan 90/366 sayılı direktif(93/96 sayılı direktifle değiştirildi)
– Kendi adına ya da başkasının yanında çalışırken mesleki faaliyetlerini sona erdirenlerin(emekliler) ikamet hakkı ile ilgili 90/365 sayılı direktif
– AB hukukuna göre ikamet hakkına sahip olmayan tüm kişileri kapsayan( bağımsız gelir kaynaklarına sahip kişiler) 90/364 sayılı direktif,
Bu üç direktifle birlikte bu tarihe kadar kişilerin serbest dolaşımı kapsamında yer almayan, ekonomik olarak aktif olmayan kişilere belli şartlar dâhilinde serbest dolaşım ve ikamet hakkı getirildi.
AB vatandaşlığı ile birlikte Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığını koruyabilmek hakkı (çifte vatandaşlık) AB üyesi ülkeye göre değişiklik göstermektedir. Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlık Kanunu’na göre, kendi istekleri ile AB vatandaşlığına geçen kişilerin, vatandaşlık şartları kapsamında durumlarını ilgili makamlara bildirerek izin almaları halinde, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlıklarını kaybetmeden aynı zamanda bir diğer ülke vatandaşına sahip olmasına yani çifte vatandaş sayılmasına izin verilmektedir. Ancak vatandaşlığına geçeceğiniz ülke çifte vatandaşlığa her zaman izin vermeyebilir. Vatandaşlık prosedürleri ve şartları ülkeye bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
Sayfamızın devamında bazı AB ülkelerinin vatandaşlık kanunları hakkında kısa bilgiye ulaşabilirsiniz.
Golden Visa Programı, Yunanistan, İspanya ve Portekiz’in, 2015 yılında başlattıkları bir Oturum veya Vatandaşlık Hakkı Elde Etme Programının genel adıdır. Golden Visa kapsamına göre AB Vatandaşı olmayan ülkelerin vatandaşları çifte vatandaşlık haklarından faydalanarak kendilerine Yunanistan, İspanya ve Portekiz tarafından ikinci bir vatandaşlık hakkı verilebilmektedir.
Programa dahil olan ülkeler , Golden Visa başvuru sahiplerinden kendi ekonomik durumuna katkı sağlayıcı taleplerde bulunuyor. Devlet tahvilleri satın almak, gayrimenkul satın almak ya da şirket açmak gibi seçenekler bu taleplerin arasında yer alıyor.
Eğer bir şirket halinde başvuru yapılmaktaysa, tüm şirket ortaklarının yukarıda yer alan şartları eksiksiz sağlıyor olması beklenmektedir. Golden vize sahibinin eş çocukları ve anne ile babası da Golden Visa’dan gerekli koşulları sağlamaları halinde faydalanabilmektedirler.
İspanya, Yunanistan, Portekiz Altın Vize yatırım koşulları ve gayrimenkul satın alım koşulları için yetkililerimizle iletişime geçiniz.
Fransa, çifte vatandaşlığa izin veren AB üyesi ülkelerden biridir. Evlilik yoluyla Fransız vatandaşlığı almak için bir Fransızla 4 yıl evli kalmak şart bulunmaktadır. Uyum süreci kapsamında ise 5 sene Fransa’da yaşamış ve çalışmış olmak şartı bulunmaktadır. En az 2 yıllık bir üniversite, master veya doktora yapan kişiler için, bu süre 2 yıla kadar düşüyor. Fransız vatandaşlığı kazanabilmek için başvuru sırasında Fransa’da oturma izniniz olması ön şartı bulunmaktadır. Fransız vatandaşlığını kazandıysanız, bunu Türkiye Başkonsolosluğuna beyan etme zorunluluğu bulunuyor.
Avrupa’da çifte vatandaşlık konusuna farklı bir yaklaşıma sahiptir diyebiliriz. Almanya’da 2000 yılı ile birlikte vatandaşlık kanunundaki “Opsiyon Modeli” kapsamında çifte vatandaşlık kabul edilmiyordu ve Almanya’da doğan yabancı uyruklu anne babaların çocukları 23 yaşına geldiklerinde Almanya vatandaşlığı ile Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı arasında tercih yapmaları şartı bulunuyordu. Ancak 3 Temmuz 2014 tarihinde Opsiyon Modeli ile ilgili şartnamede değişikliğe gidildi.
Yapılan düzenleme ile birlikte Almanya’da doğan yabancı anne babaların çocukları bazı durumlarda çifte pasaport taşıma hakkını elde ettiler. Almanya’da doğmuş ve 21 yaşına kadar son 8 yılı kesintisiz Almanya’da yaşamış olan, 6 yıl Almanya’da okula gitmiş veya mesleki bir eğitim almış olan kişiler çifte vatandaşlık hakkını elde edebiliyorlar.
Ancak uyum sürecinden geçerek Alman vatandaşlığına geçenlere, çift vatandaşlık hakkı tanınmıyor. Bu durumda Türk vatandaşlığından çıkmak gerekiyor. Bunun için 6-8 yıl arasında Almanya’da yaşamış olmak ön şartı bulunuyor.
Hollanda, istisnai durumlar haricinde çifte vatandaşlığa izin vermeyen ülkelerden biri. Bir Hollanda vatandaşı ile evlilik yapılması durumunda Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı korunabilse de, uyum süreci ile Hollanda vatandaşlık talebinde bulunulduğunda Türk vatandaşlığından çıkmak gerekiyor. Eğer 5 sene boyunca Hollanda’da yaşayarak çalışmışsanız ve geçerli bir oturum izniniz varsa sahipseniz Hollanda vatandaşlığına müracaatta bulunubiliyorsunuz. Bu sürenin 7 yıla çıkması durumda son zamanlarda tartışıldığı için Hollanda vatandaşlığı almayı düşünüyorsanız süreci hızlandırmanızı tavsiye ederiz.
Avrupa’da çifte vatandaşlık hakkı tanıyan Birleşik Krallık’ta, uyum süreci veya evlilik kapsamında vatandaşlığa geçmek için belirli koşullar bulunuyor. Vatandaşlık koşulları net olarak deklare edilmemekle birlikte vatandaşlık hakkı devletin inisiyatifine bağlı olarak veriliyor. Birleşik Krallık Hükümeti tüm koşullar uygun olsa bile vatandaşlık verip vermeme hakkını saklı tutuyor. Başvuru yapabilmek için en az 3 yıl bir İngiliz vatandaşıyla evli olmak veya 5 sene boyunca Birleşik Krallık’ta yaşayıp çalışmak gerekiyor.
Doğum yoluyla veya sonradan Birleşik Krallık vatandaşlığı kazanan kişilerin, İngiltere’den vatandaşlık belgelerini almadan önce, izin belgesi için gerekli belgelerle Türkiye Başkonsolosluğu’na başvurmaları ve çifte vatandaşlığı beyan etmeleri gerekiyor.
Brexit ile birlikte Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği’nden ayrılma kararı sebebiyle, yakın bir zamanda Birleşik Krallık vatandaşlarının, AB vatandaşı statülerini kaybedecekleri öngörülüyor.
İtalya, çifte vatandaşlığa izin veren ülkelerden bir diğeridir. Ancak İtalya vatandaşlığı süreçleri birçok AB ülkesine göre biraz daha zorlu olabilir. Uyum süreci yoluyla İtalyan vatandaşlığına hak kazanabilmeniz için 10 yıl İtalya’da yaşamış ve çalışmış olmak şartı bulunuyor. Ancak bir İtalyan vatandaşıyla evliyseniz, birlikte İtalya’da yaşamanız durumunda 2 yılda, başka bir ülkede ikamet etmeniz durumunda ise 3 yıl içinde İtalyan vatandaşlığına başvuru hakkı kazanabiliyorsunuz. İtalya’nın vatandaşlığının ayrıcalıklı durumlarından biri de, eğer ailede önceki nesillerinden birisi İtalya’da doğmuş bir İtalyan vatandaşı ise, o kişinin torunlarına da İtalyan vatandaşlığı veriliyor.
İspanya, eğer anne veya babanızdan biri İspanyol değilse, yani doğumdan elde ederek İspanyol vatandaşlığını kazanmadıysanız çifte vatandaşlık hakkı tanınmıyor. 10 yıl boyunca İspanya’da ikamet ettikten sonra İspanyol vatandaşlığına başvuruda bulunabilme hakkı bulunuyor. Ancak bu durumda Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığınızdan vazgeçmeniz gerekiyor. Evlilik gerekçesiyle yapılan başvurularda ise bu süre 1 yıla kadar iniyor.
Yunanistan, çifte vatandaşlığa izin veren AB ülkelerinden bir diğeri. Yunanistan’da 10 yıl kadar ikamet etmeniz durumunda Yunan vatandaşlığına başvuru hakkı elde edebiliyorsunuz. Ancak bir Yunan vatandaşıyla evlilik gerçekleştirmiş olmak durumu, doğrudan herhangi bir vatandaşlık hakkı tanımıyor. Yunanistan’da 5 yıldır kesintisiz olarak ikamet eden ebeveynlerin çocukları direkt olarak Yunan vatandaşlığına hak kazanıyor. Bu gibi durumlarda Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı korunabiliyor.
